η Λειψανοθήκη: 213 - Είναι η ορειχάλκινη κολυμβήθρα του Αγίου Βαρθολομαίου, ένα από τα επτά θαύματα του Βελγίου, βυζαντινή;

Τρίτη 7 Ιανουαρίου 2014

213 - Είναι η ορειχάλκινη κολυμβήθρα του Αγίου Βαρθολομαίου, ένα από τα επτά θαύματα του Βελγίου, βυζαντινή;

Είναι η ορειχάλκινη κολυμβήθρα του Αγίου Βαρθολομαίου (ένα από τα επτά θαύματα του Βελγίου) βυζαντινή; http://leipsanothiki.blogspot.be/

Η ορειχάλκινη κολυμβήθρα του Αγίου Βαρθολομαίου.
Ένα από τα επτά θαύματα του Βελγίου, αν και είναι πιθανόν,
τουλάχιστον με την τελευταία θεωρία των μελετητών της,
να την έχουν φτιάξει Έλληνες στη Ρώμη τον 10ο αιώνα.

To 1978 η Γενική Επιτροπή Τουρισμού του Βελγίου (Commissariat général au Tourisme) δημοσίευσε την επίσημη διοικητική (κρατική) λίστα με τα επτά θαύματα του Βελγίου κατά μίμηση των επτά θαυμάτων του αρχαίου κόσμου (δες την ανάρτηση 55 -Τα επτά θαύματα του Βελγίου).

Πρώτο θαύμα και με διαφορά είναι η ορειχάλκινη κολυμβήθρα της εκκλησίας του Αγίου Βαρθολομαίου στη Λιέγη (Les fonts baptismaux de l'église Saint-Barthélémy à Liège). Η κολυμβήθρα του Αγίου Βαρθολομαίου έχει διάμετρο 91 εκατοστά στο χείλος της, ενώ λεπταίνει ελαφρώς προς τη βάση. Έχει χυτευθεί από ένα συμπαγές κομμάτι ορείχαλκου με εξαιρετική τεχνική και κάθεται σε 12 χυτευτά ορειχάλκινα βόδια (τα 2 έχουν χαθεί σήμερα) που ξεπροβάλλουν μέσα από μία πέτρινη βάση. Η κολυμβήθρα περιβάλλεται περιμετρικά από ανάγλυφες μορφές που συνταιριάζονται σε πέντε επεισόδια, ενώ λατινικές επιγραφές καθοδηγούν τον θεατή στην ερμηνεία των σκηνών που διαδραματίζονται μπροστά του.

Σχηματική αναπαράσταση της κολυμβήθρας του Αγίου Βαρθολομαίου.

Τα ανάγλυφα έχουν ένα αξιοσημείωτο κλασικό στυλ και οι φιγούρες διαμορφώνονται σε στρογγυλεμένες φόρμες, ενώ υπάρχουν γυμνές μορφές και μάλιστα μία από αυτές βλέπεται από πίσω σε όψη τριών τετάρτων, σε μία πολύ εκλεπτυσμένη κλασική πόζα.

Η κολυμβήθρα του Αγίου Βαρθολομαίου στη Λιέγη επιβίωσε των πολέμων της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ τίποτα δεν έχει διατηρηθεί από το ιστορικό παρελθόν της (έγγραφα, αρχεία κτλ). Αποδόθηκε στην αρχή στην τέχνη Μοζάν του 12ου αιώνα, θεωρήθηκε ακόμη και αριστούργημα της Ρωμανικής τέχνης, αλλά η έντονη βυζαντινή επιρροή οδήγησε τους μελετητές της να υποθέσουν ότι ο καλλιτέχνης κατασκευαστής της ήρθε σε επαφή με αρχαιοελληνικά και βυζαντινά έργα της Κωνσταντινούπολης κατά την περίοδο της Α΄ Σταυροφορίας. Όμως, καθώς δεν υπάρχει κανένα αντίστοιχο παρόμοιο έργο στη Δύση, η άψογη τεχνική των ανάγλυφων μορφών, τα ανάγλυφα με φυτική βλάστηση που προσιδιάζει σε βλάστηση της Μεσογείου, και η ιστορημένη σκηνή κατά την οποία ο Ευαγγελιστής Ιωάννης βαπτίζει τον Έλληνα φιλόσοφο Κράτωνα στην Έφεσο, οδήγησε τελικά τους τελευταίους ερευνητές της να την αποδώσουν σε έλληνες τεχνίτες που την έφτιαξαν στη Ρώμη τον 10ο αιώνα.

Σχηματικό ανάπτυγμα της κολυμβήθρας του Αγίου Βαρθολομαίου.

Δείτε παρακάτω αναλυτικές φωτογραφίες της κολυμβήθρας από πρόσφατη επίσκεψή μας εκεί, καθώς και τη σημασία των πέντε σκηνών.

Η πρώτη σκηνή:
Ο Ιωάννης Βαπτιστής κηρύσσει σε τέσσερεις ανθρώπους, ο τελευταίος των οποίων
φέρει πλήρη στρατιωτικό εξοπλισμό. Στα δεξιά μία συκιά.

Η δεύτερη σκηνή:
Ο Ιωάννης Βαπτιστής βαπτίζει δύο μαθητές.

Η τρίτη και κεντρική σκηνή:
Η βάπτιση του Χριστού από τον Ιωάννη Βαπτιστή. Ο Χριστός είναι νέος και αγένειος,
όπως και οι δύο μαθητές του Ιωάννου Βαπτιστή στην προηγούμενη, δεύτερη σκηνή.
Πάνω από τον Χριστό, η κεφαλή του Θεού Πατρός και το Άγιο Πνεύμα ως περιστερά.
Ο Άγγελος δεξιά κρατά ύφασμα, δείγμα σεβασμού, χαρακτηριστική εικόνα της
Ανατολικής Ορθοδόξου εικονογραφίας. Στα αριστερά δέντρο φοίνικα και δεξιά ελιάς.

Η τέταρτη και πέμπτη σκηνή.
Ο Απόστολος Πέτρος βαπτίζει στη Ρώμη τον Ρωμαίο εκατόνταρχο Κορνήλιο,
ενώ ο ευαγγελιστής Ιωάννης βαπτίζει στην Έφεσο τον Έλληνα φιλόσοφο Κράτωνα.
Έχουν πει ότι συμβολίζει τη διάδοση του χριστιανισμού στους Ρωμαίους και στους Έλληνες.
Το χέρι του Θεού από πάνω σε κάθε σκηνή υποδηλώνει τη θεϊκή έγκριση.

Η τέταρτη σκηνή.
Ο Απόστολος Πέτρος βαπτίζει στη Ρώμη τον Ρωμαίο εκατόνταρχο Κορνήλιο.

Η πέμπτη σκηνή.
Ο ευαγγελιστής Ιωάννης βαπτίζει στην Έφεσο τον Έλληνα φιλόσοφο Κράτωνα.

Τα βόδια της βάσης. Συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους.
Ο συμβολισμός προέρχεται από την Παλαιά Διαθήκη (Βασιλειών Γ΄, 7, 30):
καὶ τὴν θάλασσαν μίαν καὶ τοὺς βόας δώδεκα ὑποκάτω τη̃ς θαλάσσης.

Περισσότερες φωτογραφίες: