Δευτέρα 14 Ιανουαρίου 2013

44 - Τα βυζαντινά εγκόλπια της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους

Βυζαντινός επιστήθιος σταυρός της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Επιστήθιος σταυρός,
Χριστ
ός και Θεοτόκος σε προτομή,
Καμέοι
από ίασπι, ασήμι επίχρυσο,
μαργαριτάρια, πολύτιμοι λίθοι,
Καμέος: 12ος α
ιώνας, Σταυρός: 15ος αιώνας

Τα εγκόλπια είναι μικρά αντικείμενα που προορίζονταν για ανάρτηση. Τα περισσότερα συγκρατούνταν από έναν κινητό δακτύλιο. Συχνό γνώρισμα αποτελεί ο ελεύθερος δακτύλιος ανάρτησης, που πλαισιώνεται από ένα ζευγάρι μαργαριταριών ή από πολύτιμους λίθους.
 
Ο όρος «εγκόλπιο» έχει γενικότερη σημασία· αναφέρεται τόσο στους «επίπεδους σταυρούς» ή τους «σταυρούς-λειψανοθήκες», όσο και σε κάθε κυκλικό, ορθογώνιο ή πολυγωνικό εικονίδιο, με ή χωρίς άγια λείψανα. Αυτά τα αντικείμενα λατρείας αντλούν τη δύναμή τους από τα άγια λείψανα που περικλείουν αλλά και από τα εικονογραφικά τους θέματα.
  
Τα βυζαντινά εγκόλπια της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, μία ομάδα εξήντα τεσσάρων αντικειμένων, χρονολογούνται από τον 6ο – 7ο αιώνα ως τα τέλη του 14ου - αρχές 15ου αιώνα. Τα συνδέει ο γενικός όρος «εγκόλπια», παρότι παρουσιάζουν ποικιλία υλικών, τύπων και τεχνικών κατασκευής· αυτό επιβάλλει την πολύπλευρη προσέγγισή τους. Τα βατοπαιδινά εγκόλπια εκφράζουν έτσι την ιεραρχική οργάνωση της βυζαντινής κοινωνίας και την ανταπόκριση των τεχνιτών στην ποικιλία της ζήτησης. 
 
Η συλλογή των βυζαντινών εγκολπίων της μονής Βατοπαιδίου περιλαμβάνει δεκαέξι σταυρούς· οι εννέα αποτελούνται από ένα τεμάχιο, ενώ οι επτά είναι σύνθετοι. 
  
Τα εγκόλπια της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου αναφέρονται από τον ρώσο περιηγητή Grigorovic Barskij, που επισκέφθηκε το Άγιον Όρος το 1744. Φυλάσσονταν τότε σε κιβώτιο στο ιερό της Μονής μαζί με το πολύτιμο λείψανο της Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου.  

Από τα εξήντα τέσσερα συνολικά εγκόλπια της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου αναρτώνται εδώ φωτογραφίες από τα δεκατρία (εμπρόσθια όψη για όλα και πίσω όψη για δύο). Οι φωτογραφίες προέρχονται από τον ιστότοπο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως (εδώ και εδώ) και συνοδεύονται από κείμενο της Brigitte Pitarakis που αξίζει να διαβαστεί.


Βυζαντινό πολύλοβο εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Πολύλοβο εγκόλπιο,
Χριστ
ός Παντοκράτωρ σε προτομή,
Καμέος
από πράσινο ίασπι, χρυσός, συρματερός, χαρακτός,
πολύτιμες πέτρες, μαργαριτάρια,
Καμέος: 13ος α
ιώνας, Ένδεση: τέλος 15ου αιώνα




Βυζαντινό ελλειψοειδές εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Ελλειψοειδές εγκόλπιο,
Ο προφήτης Δανιήλ σε προτομή,
καμέος από σαρδόνυχα, χρυσός,
μαργαριτάρια, πολύτιμοι λίθοι,

Καμέος: 12ος αιώνας, Ένδεση 15ος αιώνας (Novgorod)

Βυζαντινό ελλειψοειδές εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Ελλειψοειδές εγκόλπιο,
Χριστ
ός και Θεοτόκος Οδηγήτρια,
Καμέος
από αιματίτη, ασήμι επίχρυσο, συρματερό,
πολύτιμες πέτρες, μαργαριτάρια,
ίχνοι σμάλτου,
Καμέος: 12ος α
ιώνας, Ένδεση: Τέλος 15ου  - αρχές 16ου αιώνα

Βυζαντινό ελλειψοειδές εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Η πίσω πλευρά του παραπάνω εγκολπίου

Βυζαντινό εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Εγκόλπιο,
Προτομή το
υ Χριστού, Καμέος από αχάτη, χρυσός, συρματερός,
πολύτιμες πέτρες, μαργαριτάρια,
Καμέος: 12ος α
ιώνας, Ένδεση: Τέλος 15ου αιώνα

Βυζαντινό εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Η πίσω πλευρά του παραπάνω εγκολπίου

Βυζαντινό ωοειδές εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Ωοειδές εγκόλπιο,
Θεοτόκος
Αγιοσορίτισσα – Σταυρός,
Μελίχρους λίθος, πιθαν
ώς αμέθυστος, ασήμι επίχρυσο,
μαργαριτάρια, πράσινες πέτρες, σμάλτο,
12ος – 13ος

Βυζαντινό αμφιπρόσωπο ελλειψοειδές εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Αμφιπρόσωπο ελλειψοειδές εγκόλπιο,
Χριστ
ός σε Δόξα,
Σφραγιδόλιθος
από πράσινο ίασπι, περίκλειστα σμάλτα,
Τέλος 12ου –
αρχς 13ου αιώνα

Βυζαντινό τρίπτυχο εγκόλπιο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Τρίπτυχο εγκόλπιο,
Μεγάλη Δέηση,
Στεατίτης,
ασήμι επίχρυσο, σμάλτο,
13ος α
ιώνας

Βυζαντινός σταυρός – Λειψανοθήκη της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Σταυρός – Λειψανοθήκη,
Ασήμι επίχρυσο, πολύτιμοι λίθοι, μαργαριτάρια,
13ος α
ιώνας

Βυζαντινός εγκόλπιος σταυρός της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Εγκόλπιος σταυρός,
Σταύρωση,
Μαύρος στεατίτης, χρυσός,
13ος - 14ος α
ιώνας

Βυζαντινός εγκόλπιος σταυρός της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Εγκόλπιος σταυρός,
Πέτρα, χρυσός σκαλιστός, χαρακτός, μαργαριτάρια,
13ος - 14ος α
ιώνας

Βυζαντινός σταυρός - Λειψανοθήκη της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Σταυρός - Λειψανοθήκη,
Εσταυρωμένος – Θεοτόκος δεομένη,
χυτ
ός ορείχαλκος,
11ος – 12ος α
ιώνας

Βυζαντινός εγκόλπιος σταυρός της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους
Εγκόλπιος σταυρός,
πέτρα, χρυσός σκαλιστός,
12ος α
ιώνας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...